İngiliz parlamentosu  Başbakan Theresa  May'in Brexit anlaşmasının reddedilmesinin akabinde ülkenin izleyeceği yolu  belirleyecek bir dizi oylama yapacak. Başbakan Theresa May’in kasım ayında AB ile vardığı Brexit  anlaşmasının parlamentonun alt kanadı Avam Kamarasında 15 Ocak'ta yapılan  oylamada 202'ye karşı 432 oy gibi tarihi bir farkla reddedilmesinin ardından  milletvekilleri ülkenin izleyeceği yol haritasını bugün belirleyecek.May hükümetinin geçen hafta parlamentoya sunduğu içeriksiz bir önerge  iktidar partisi milletvekillerinin, partiler üstü milletvekili gruplarının ve  muhalefet partilerinin vereceği değişiklik teklifleriyle şekillendirilmeye  çalışılacak.May partisinin parlamento grubuyla dün yaptığı son toplantıda,  milletvekili Graham Brandy'nin değişiklik teklifine destek vermeleri çağrısı  yaptı. Brandy'nin teklifi, Brexit anlaşmasının en çok tepki çeken tedbir  maddesinin yerine alternatif bir düzenleme getirilmesini öngörüyor.İngiltere'nin parçası Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti  arasında Brexit'i takiben fiziki sınır girmemesini öngören tedbir maddesi hem  İngiltere'yi belirsiz bir süre için AB ile gümrük birliği içinde tutacağı, hem de  Kuzey İrlanda'yı tedricen İngiltere'den koparacağı gerekçesiyle Muhafazakar  Partideki sert Brexit yanlılarının tepkisini çekmişti.AB üyeliği yanlıları da bu maddeye, İngiltere'yi AB içinde söz hakkı  olmayan fiili bir üyeye dönüştüreceği gerekçesiyle itiraz ediyordu.May, geçen hafta parlamentoya açıkladığı B Planında da bu maddenin  değiştirilmesi için AB ile müzakereye girişeceği vaadinden bulunmuştu.Ancak AB ve İrlanda Cumhuriyeti bu maddenin değiştirilmesine sıcak  bakmıyor.Sert Brexitçilerin tutumuMaddeye en sert tepkiyi gösteren isimler arasında yer alan eski  Dışişleri Bakanı Boris Johnson, geçen hafta kaleme aldığı bir makalede, bunun  çıkarılması halinde May'in Brexit anlaşmasına destek verebileceği sinyalini  gönderdi.Bununla birlikte, May'in planına karşı çıkan Muhafazakar Partili sert  Brexitçilerin önde gelen isimlerinde Jacob Rees-Mogg, Graham'ın değişiklik  teklifinin kendilerini tatmin etmediğini açıkladı.Graham tedbir maddesinin ilave bir protokolle de devre dışı  bırakılmasını kabul edebileceğini açıklarken, Rees-Mogg maddenin anlaşma  metninden çıkarılması gerektiğinin altını çizdi.May'in azınlık hükümetine dışarıdan destek veren ancak Brexit  anlaşmasına ret oyu veren Kuzey İrlanda'nın Demokratik Birlik Partisi'nin (DUP)  bugün alacağı tutum da önem taşıyor. DUP'un, sert Brexitçilerle birlikte hareket  etmesi daha güçlü bir ihtimal olarak görülüyor.Bu haliyle tedbir maddesi etrafında tartışmanın May'in bugün oylamada  beklediği desteği alamamasına yol açacağı yorumları yapılıyor.Sert Brexitçilerin May'e destek vermesinin ancak Brexit'in ertelenmesi  veya iptali gibi seçeneklerin kuvvet kazanmasıyla mümkün olabilceği ifade  ediliyor. Anlaşmasız Brexit seçeneğiÖte yandan bugün muhalefet partilerinin ve partiler üstü gruplaşmalara  giden bazı milletvekillerinin parlamentoya sunduğu çeşitli senaryoları içeren  farklı değişiklik teklifleri de gündeme gelecek. Bunlardan hangilerinin  oylanacağına ise Parlamento Başkanı John Bercow karar verecek.Etrafında en geniş konsensüsün sağlandığı senaryoyu, İngiltere'nin  AB'den anlaşmasız şekilde ayrılmasının önüne geçmek oluşturuyor.Normal sürecin işlemesi halinde İngiltere AB ile bir anlaşmaya varsa  da varmasa da 29 Mart'ta birlikten resmen ayrılmış olacak.May'in 2 yıl süren müzakerelerin ardından vardığı kapsamlı anlaşmanın  reddedilmesi ve yeni bir anlaşmanın müzakeresi için yeterli zaman kalmaması,  ülkenin önündeki en güçlü seçeneği anlaşmasız ayrılık haline getirdi.Hükümetin bu senaryoyu hayata geçirmesini önleyecek bir değişiklik  teklifinin parlamentoda onaylanması durumunda, İngiliz hükümetinin AB ile  görüşerek Brexit tarihini erteletmesi gündeme gelebilecek.Bu, olumlu hiçbir Brexit senaryosunun yeterli desteğe sahip olmadığı  İngiliz parlamentosunda çoğunluğun görüş birliğine varabileceği bir adım olarak  gösteriliyor.Brexit'in ertelenmesi için yasaİşçi Partili milletvekili Yvette Cooper'ın iktidar partisi mensubu  bazı milletvekillerinin desteğiyle parlamentoya sunduğu teklif, parlamento  gündemini belirleme yetkisini hükümetin elinden almayı amaçlıyor.Teklifin yeterli desteği alması halinde sıradan milletvekilleri  yeterli sayıda bir araya gelerek parlamento gündemine yasa tasarısı  sunabilecek.Bu senaryonun hayata geçirilebilmesi durumunda, Brexit'in ertelenmesi  yasa yoluyla sağlanacak.Teklif, Brexit'in 31 Aralık'a kadar ertelenmesini öngörüyor.Ana muhalefet yeni referanduma kapı araladıAna muhalefetteki İşçi Partisinin değişiklik teklifi öncelikle  anlaşmasız Brexit ihtimalinin ortadan kaldırılmasını hedefliyor. İngiltere'nin  AB'den ayrılacağı 29 Mart'a kadar yeni bir anlaşma sağlanması imkansıza yakın  olduğu için, bu da Brexit'in ertelenmesi anlamına gelecek.Teklifte, böylelikle elde edilecek ilave zamanda yürütülecek müzakere  ile varılacak bir Brexit anlaşmasının veya bir başka önerinin referanduma  sunulması isteniyor.Bu, şimdiye kadar Brexit konusunda ikinci referanduma destek vermekten  kaçınan İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn'in bu konudaki kamuoyu baskısı  karşısında attığı bir geri adım niteliği taşıyor.İşçi Partisi, öncelikle AB ile gümrük birliği ve tek pazar ilişkisini  koruyacak bir anlaşmaya varılmasını savunuyor.Teklifte referanduma sunulacak diğer öneri açıkça belirtilmese de  bunun AB üyeliğine devam edilmesini de içerecek bir sorunun halka yeniden  sorulmasına kapı araladığı değerlendiriliyor.En çok destek gören senaryoyu bulmakİktidardaki Muhafazakar Parti milletvekili Dominic Grieve'in sunduğu  değişiklik teklifi ise parlamentoda çok daha fazla sayıda oylama yapılmasını  öngörüyor.Grieve'in teklifinin onaylanması halinde İngiliz hükümeti parlamentoya  26 Mart'tan önce alternatif Brexit senaryolarını 6 gün boyunca tartışma ve tek  tek oylama yolunu açacak.Teklif, böylelikle parlamenterlerin en çok destek verdiği seçeceğin  belirlenmesini hedefliyor. Vatandaş meclisi İşçi Partili milletvekili Stella Creasy'nin değişiklik teklifi de  öncelikle Brexit tarihinin ertelenmesini öngörüyor. Teklife göre hükümet, Brexit  sürecinde 250 kişiden oluşturulacak bir vatandaş meclisi ne söz hakkı  tanıyacak.İngiltere'nin nüfus yapısını yansıtacak şekilde teşkil edilecek  vatandaş meclisinin bir uzman danışman heyetinin de desteğiyle 10 hafta boyunca  Brexit konusundaki muhtelif senaryoları tartışması ve ardından önerilerin  hükümete sunması öngörülüyor.Teklif, vatandaş meclisinin önerilerine hükümetin takip eden 2 hafta  içinde yanıt vermesini de içeriyor.Bugün oylanacak değişiklik teklifleri İngiliz hükümeti için bağlayıcı  nitelik taşımıyor. Herhangi bir teklifin sadece alacağı oy miktarıyla hükümet  üzerinde siyasi bir baskı oluşturması bekleniyor.Bunun tek istisnasını Yvette Cooper'ın değişiklik teklifi oluşturuyor.  Cooper'ın teklifinin hedeflediği desteği bulması halinde Brexit'in ertelenmesi  yasalaşacağı için hükümet de buna uymaya mecbur kalacak.İstifa furyası gelebilirÇalışma Bakanı Amber Rudd'un geçen hafta May'e yönelttiği talep kritik  gelişmelerin habercisi olarak değerlendirildi.Rudd, May'e çağrıda bulunarak bugünkü oylamalarda Muhafazakar Partili  milletvekillerini serbest bırakmasını istedi.İngiliz basınında yer alan kulis haberlerine göre Rudd'a destek veren  bazı kabine üyeleri, May'in bu talebi geri çevirmesi durumunda kritik  görevlerdeki 40 kadar bakan ve diğer yetkilinin istifa etmeye hazırlandığının  sinyalini veriyor.Maliye Bakanı Philip Hammond da anlaşmasız ayrılık seçeceğine karşı  olduğunu kamuoyu önünde açıkladı. Hammond'ın da istifa edebileceği  konuşuluyor.Hükümet kanadında yaşanacak bu çapta bir istifa furyası ülkede erken  seçimi de gündeme getirebilir.Anlaşmasız ayrılık kabusuİngiltere'de anlaşmasız Brexit'e sadece sert Brexitçi olarak  tanımlanan, milliyetçi kesimlerin sıcak baktığı görülüyor.Parlamento aritmetiği içinde bu seçeneğe en büyük destek iktidardaki  Muhafazakar Parti içinde bulunuyor. Ancak bu milletvekillerinin sayısı da 650  sandalyeli parlamentoda 100 civarında bulunuyor.Toplumda anlaşmasız Brexit'e karşı en net tavrı ise iş çevreleri almış  durumda. AB ile yılda 500 milyar sterlinden fazla ticaret hacmi olan  İngiltere'de, anlaşmasız Brexit'in ekonomiyi yüzde 10'a kadar küçültebileceğinden  korkuluyor.Anlaşmasız Brexit'in ülkede ilaç ve gıda sıkıntısına yol açması,  toplumsal olayları tetiklemesi de muhtemel görülüyor.Ülkedeki perakende zincileri dün yayımladıkları bir ortak mektupla,  anlaşmasız ayrılığın ülkede taze meyve ve sebze sıkıntısına yol açacağı ve bunun  da fiyatları artıracağı uyarısında bulundu.Bu seçeceğin hayata geçirilmesi halinde İrlanda Cumhuriyeti ile Kuzey  İrlanda arasında sokacağı sınır nedeniyle bölgede terör ve çatışmayı  canlandırması, İskoçya'da bağımsızlık referandumunu tetiklemesi güçlü ihtimaller  olarak gösteriliyor.Yeni Brexit referandumuÖte yandan Brexit konusunda yeni bir referanduma gidilmesi için uzun  süredir kampanya yürüten grupların ümitleri artıyor.Bu gruplara göre, parlamentonun herhangi bir Brexit senaryosu üzerinde  görüş birliğine varamayacağı netleştikçe, milletvekillerinin de hükümetin de yeni  referandum seçeneğine gösterdikleri direnç kırılacak.Yeni bir Brexit referandumu da Brexit tarihinin ertelenmesini  gerektiriyor. İngiltere'deki mevzuata göre referandum en erken 22 hafta sonunda  yapılabilir. Parlamentonun referandum konusunda anlaşmazlığa düştüğü durumlarda  bu süre 1 yıla kadar da uzayabiliyor.Daralan Brexit takvimi içinde İngiltere'de tartışılan hemen hemen  bütün seçeneklerin ön koşulu ülkenin AB'den ayrılacağı 29 Mart tarihinin  ertelenmesi olarak ortaya çıkıyor. Ancak bunun da doğuracağı önemli bir sakınca  olarak mayıs ayında yapılacak Avrupa Parlamentosu seçimleri gösteriliyor.İngiltere Brexit'in ertelemesi halinde, bu seçimlere katılmak zorunda  kalacak. Bu da, Avrupa Parlamentosuna milletvekili göndermenin yanı sıra AB  üyeliğinden kaynaklanan bir dizi başka yükümlülüğün altına girmesi anlamına  gelecek.İngiltere 23 Haziran 2016'da yapılan referandumda yüzde 48'e karşı  yüzde 52 ile AB'den ayrılma kararı almıştı. Ancak İngiltere'ye bağlı İskoçya'da  seçmenlerin yüzde 62'si, Kuzey İrlanda'da da yüzde 55,8'i AB üyesi olarak  kalınmasından yana oy kullanmıştı.